Terörizm ve Radikalleşmede Psikolojik ve Sosyolojik Faktörler: El-Kaide Örneği

30.06.2025 | Büşra BEYOĞLU

İnsanları terör örgütü mensubu olmaya ve şiddetle radikalleşmeye iten ve çeken birçok psikolojik ve sosyolojik temelli neden bulunmaktadır. İhtiyaçlar hiyerarşisi teorisini oluşturan Maslow (1943), fizyolojik, güvenlik, sevgi ve ait olma, saygınlık, bilişsel, estetik, kendini gerçekleştirme ve kendini aşma ihtiyaçlarının; insanları bu ihtiyaçları karşılayacak yöntemler aramasını motive eden bireysel ve psikolojik etmenler olduğunu belirtmektedir. Bunlar dışında, 3N yaklaşımını oluşturan Webber ve Kruglanski (2017), anlatıların ve grup dinamiklerinin terörizm süreçlerine etki eden sosyolojik faktörler olduğunu ifade etmektedirler. Bu iki teoriyi kullanarak El-Kaide terör örgütünün yayınlanmış mektupları üzerinden söylem analizi yöntemiyle incelenen psikolojik ve sosyolojik dinamikler neticesinde, insanların kendi temel ihtiyaçlarını karşılama, hem fiziksel hem de psikolojik olarak güvende hissetme, aile ve aitlik ihtiyacı, önem kazanma motivasyonu, düşüncelerinin uyumu için olayları yorumlama ve anlamlandırma ihtiyacı, güzellik ve doğallık arayışı, kimlik arayışı ve aşkınlığa ulaşma ihtiyacı gibi psikolojik süreçlerin örgüte katılım ve şiddet yoluyla radikalleşme üzerinde etkili olduğu görülmüştür. Ayrıca sosyolojik perspektiften incelendiğinde ise seçilmiş travmalar ve zaferler, dini kitaptan alıntılama ve insanlıktan çıkarma gibi şiddeti meşrulaştıran anlatıların yanı sıra örgütün sistematik yapısı, fikir birliğinin sağlanması ve grup kimliği ile bütünleşme faktörlerinin terörizm olgusunda etkili olduğu tespit edilmiştir.

Beyoğlu, B. (2025). Terörizm ve Radikalleşmede Psikolojik ve Sosyolojik Faktörler: El-Kaide Örneği. Terörizm ve Radikalleşme Araştırmaları Dergisi, 4(2), ss. 186-222. DOI: 10.61314/traddergi.1673740